Jedną z coraz częściej rozpoznawanych chorób przewodu pokarmowego jest zespół jelita drażliwego (IBS). Kluczową rolę w jego rozwoju odgrywają zaburzenia mikroflory jelitowej, które prowadzą do wzdęć, biegunek, zaparć oraz uczucia dyskomfortu w jamie brzusznej. Leczenie tego schorzenia nie jest łatwym zadaniem, ponieważ wymaga zastosowania odpowiednich leków oraz indywidualnego doboru zaleceń żywieniowych. Z poniższego artykułu dowiesz się, w jaki sposób sobie radzić z dokuczliwymi objawami oraz jak nauczyć się żyć z tą przypadłością.
Czym jest zespół jelita drażliwego (IBS)?
Ta czynnościowa choroba układu trawiennego jest częstą i uciążliwą dolegliwością, która charakteryzuje się bólami związanymi z wypróżnieniem oraz zmianą konsystencji lub częstości oddawania stolca. Schorzenie występuje na całym świecie, jednak znacznie częściej rozpoznaje się je u mieszkańców krajów wysokorozwiniętych. Zespół jelita drażliwego może pojawić się w każdym wieku, jednak zazwyczaj chorują na niego ludzie stosunkowo młodzi, między trzydziestym a czterdziestym rokiem życia.
Wyróżnia się cztery podtypy zespołu jelita drażliwego. Zalicza się do nich następujące odmiany:
- IBS z dominującym zaparciem,
- IBS z przeważającą biegunką,
- IBS ze zmiennym rytmem wypróżnień,
- postać niesklasyfikowaną.
W przypadku IBS z przewagą zaparć większość objawów sprowadza się do zbyt małej częstości wypróżnień oraz trudności z rozpoczęciem defekacji. W postaci IBS z biegunką głównym źródłem dyskomfortu są stolce o luźnej konsystencji – półpłynnej lub płynnej.
Przyczyny zespołu jelita drażliwego
Do tej pory nie udało się poznać dokładnych przyczyn zachorowania na zespół jelita drażliwego. Wiadomo jednak, że istnieją pewne czynniki, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia tej przewlekłej choroby czynnościowej przewodu pokarmowego. Należą do nich:
- niewłaściwe odżywianie,
- stres i zaburzenia emocjonalne,
- predyspozycje genetyczne,
- nietolerancje pokarmowe,
- zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego.
Dużą rolę w patogenezie schorzenia odgrywa mikroflora jelitowa. Jej zakłócenie sprzyja namnażaniu się patogennych drobnoustrojów, które uszkadzają błonę śluzową jelit i utrudniają wchłanianie składników z pożywienia. Do takiego stanu może prowadzić m.in. długotrwała antybiotykoterapia, nadużywanie alkoholu oraz stosowanie niektórych leków (np. inhibitorów pompy protonowej, niesteroidowych środków przeciwzapalnych).
Objawy IBS
W zespole jelita drażliwego występują zaburzenia w funkcjonowaniu jelitowego układu nerwowego, który jest odpowiedzialny za aktywność wydzielniczą oraz za koordynowanie czynności przewodu pokarmowego. U chorych naprzemiennie występują biegunki oraz zaparcia. W przebiegu tej choroby często pojawiają się też nawracające bóle brzucha, wzdęcia oraz zmiana konsystencji stolca.
Objawy IBS są niespecyficzne i mogą dotyczyć nie tylko układu trawiennego. Część pacjentów uskarża się na apatię, bóle głowy, trudności z koncentracją, częstomocz i parcie na pęcherz, zaburzenia seksualne. Należy zaznaczyć, że w tym schorzeniu nigdy nie występują takie dolegliwości jak bóle brzucha w nocy, jawna lub utajona krew w stolcu, nagła utrata masy ciała, gorączka, anemia. Powyższe objawy wskazują na konieczność pilnej konsultacji lekarskiej oraz wnikliwej diagnostyki w kierunku wykluczenia innych chorób przewodu pokarmowego.

Diagnostyka i leczenie zespołu jelita drażliwego
Rozpoznanie zespołu jelita drażliwego często przysparza wielu trudności, ponieważ wymaga różnicowania z innymi chorobami. U osób z tym schorzeniem obserwuje się nie tylko dolegliwości ze strony układu pokarmowego, ale także objawy ogólnoustrojowe takie jak senność, pogorszenie stanu skóry, bóle głowy, bóle pleców w odcinku lędźwiowym. Zgodnie z wytycznymi opracowanymi przez Polskie Towarzystwo Gastroenterologiczne rozpoznanie tego zaburzenia czynnościowego powinno opierać się na Kryteriach Rzymskich IV. Zespół jelita drażliwego jest diagnozowany u osób, które zmagają się z nawracającym bólem brzucha minimum raz w tygodniu związanym z defekacją oraz zmianą częstotliwości i wyglądu stolca. Dodatkowo objawy muszą pojawić się przynajmniej sześć miesięcy przed diagnozą.
Choroby nie da się całkowicie wyleczyć, jednak istnieje wiele sposobów na złagodzenie dokuczliwych dolegliwości. Poza odpowiednim żywieniem istotnym elementem terapii są leki regulujące pracę przewodu pokarmowego. Należą do nich środki rozkurczowe, przeciwbiegunkowe oraz przeciwzaparciowe. Pacjentom często zaleca się też stosowanie probiotyków ze szczepami Bifidobacterium i Lactobacillus, które mogą wspomóc odbudowę równowagi w zakresie ilości bakterii zasiedlających ekosystem jelitowy. Ponadto osoby z zespołem jelita drażliwego zachęca się do zwiększenia aktywności fizycznej dostosowanej do stanu zdrowia i indywidualnych możliwości (spacery, joga, lekki jogging, jazda na rowerze, pływanie, treningi oporowe z niewielkimi ciężarami).
IBS i dieta
Zdaniem specjalistów u osób ze zdiagnozowanym zespołem jelita drażliwego najlepiej sprawdza się dieta ograniczająca spożycie łatwo przyswajalnych węglowodanów, czyli tzw. FODMAP. Bazuje ona na dwóch fazach: eliminacji oraz reintrodukcji. W pierwszym etapie z codziennego jadłospisu wyklucza się pokarmy bogate w laktozę, fruktozę, fruktany oraz alkohole polihydroksylowe. Należą do nich m.in. mleko i przetwory mleczne, nasiona roślin strączkowych, produkty zbożowe oraz niektóre warzywa i owoce (karczochy, szparagi, brokuły, buraki, groszek, koper, brukselka, śliwki, morele, suszone mango). Po upływie sześciu-ośmiu tygodni następuje stopniowe wprowadzanie żywności wyeliminowanej w pierwszej fazie ze szczególną obserwacją ewentualnych objawów.
Pacjenci, u których został rozpoznany zespół jelita drażliwego, z diety powinni wykluczyć także potrawy smażone, tłuste mięsa i wędliny, mocną kawę i herbatę, napoje gazowane oraz alkohol. W postaci z dominującymi zaparciami zaleca się spożywanie posiłków lekkostrawnych ze zwiększoną ilością błonnika. Z kolei w przypadku odmiany biegunkowej wskazane jest uwzględnienie w jadłospisie produktów obniżających perystaltykę jelit, do których zalicza się m.in. ryż, warzywa i owoce bogate w pektyny oraz napoje garbnikowe.
Zauważasz u siebie niepokojące objawy? Skonsultuj się z lekarzem!
Objawiający się zaburzeniami wypróżniania zespół jelita drażliwego jest schorzeniem, które nie wpływa na długość życia chorego i nie niesie ze sobą poważniejszych powikłań. Towarzyszące mu dolegliwości mogą jednak w znaczącym stopniu negatywnie wpływać na komfort i jakość codziennego funkcjonowania. Dlatego w przypadku zaobserwowania u siebie pierwszych oznak choroby warto jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Specjalista przeprowadzi wywiad, zleci niezbędne badania i zaplanuje przebieg procesu terapeutycznego.
Produkty kupisz tu:
Na zespół jelita drażliwego