Do prawidłowego funkcjonowania nasze ciało potrzebuje wielu pierwiastków dostarczanych wraz z pożywieniem i jednym z nich jest właśnie żelazo. Zarówno niedobór, jak i nadmiar tego minerału może prowadzić do różnych chorób i zaburzeń w pracy różnych narządów. Jeśli chcesz dbać o zdrowie, dowiedz się, jakie właściwości ma żelazo oraz dlaczego tak ważne jest zapewnienie jego odpowiedniej ilości w organizmie.
Jeden z najważniejszych minerałów w ludzkim organizmie
Ludzki organizm niestety nie jest doskonały, ponieważ do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje wielu substancji dostarczanych z zewnątrz - choćby tlenu, który wdychamy wraz z powietrzem. Niezbędne mu są także różne składniki odżywcze pochodzące z pożywienia, których nie jest w stanie samodzielnie wytworzyć. Wśród nich kluczową rolę odgrywają witaminy i minerały, w tym właśnie żelazo.
Żelazo jest składnikiem mineralnym o wyjątkowym znaczeniu, ponieważ bierze udział w wielu procesach odbywających się w naszym ciele. Zarówno jego niedobór, jak i nadmiar może więc prowadzić do różnych kłopotów ze zdrowiem. Zazwyczaj problemem jest jego niska ilość, która prowadzi do anemii. Pierwiastek ten odpowiada bowiem za produkcję ważnych składników krwi - krwinek czerwonych, czyli erytrocytów, których zbyt niska ilość lub jakość odpowiada właśnie za niedokrwistość. Rola pełniona przez żelazo w naszym organizmie jest jednak znacznie szersza, z czego nie wszyscy sobie zdajemy sprawę.
Rola żelaza w organizmie
Już wiemy, że żelazo musi być dostarczane do naszego organizmu wraz z pożywieniem. Pierwiastek ten wchłania się zatem przez przewód pokarmowy. Jak się to odbywa? Najpierw minerał trafia do dwunastnicy, a potem jest transportowany do szpiku kostnego oraz do wątroby. A jakie dokładnie ma właściwości żelazo i do czego jest nam potrzebne?
Element składowy białek
Najważniejszą funkcją żelaza jest jego udział w produkcji czerwonych krwinek, która odbywa się w szpiku kostnym. To właśnie tam pierwiastek ten staje się częścią dwóch ważnych białek:
- hemoglobiny – jest to składnik erytrocytów znajdujących się w krwi,
- mioglobiny – występującej w tkankach mięśniowych.
Aż 60% żelaza wykorzystywana jest do wytwarzania hemoglobiny, natomiast 10% do produkcji mioglobiny. Właśnie dlatego, jeśli w organizmie jest mało tego pierwiastka, produkowanych jest mniej czerwonych krwinek lub są one gorszej jakości, co z kolei prowadzi do niedokrwistości, czyli anemii.
Kolejne 10% tego minerału trafia do enzymów tkankowych, głównie tych niezbędnych do produkcji energii. Pozostała jego ilość, a więc około 20%, jest magazynowana w komórkach wątrobowych w postaci ferrytyny oraz hemosyderyny.
Prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego
Kolejną właściwością żelaza jest jego wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego. Przede wszystkim dlatego, że jest ono składnikiem enzymów odpowiedzialnych za procesy utleniania, a więc zwalczających wolne rodniki. Ponadto pierwiastek ten bierze udział w produkcji komórek odpornościowych, które zajmują się w naszym organizmie między innymi niszczeniem wirusów i bakterii.
Z tego względu niedobory żelaza, wynikające choćby z nieprawidłowej diety, mogą powodować osłabienie odporności, czego efektem będzie zwiększona podatność na infekcje, a także dłuższe trwanie choroby.
Dostarczanie tlenu do komórek
Jaką jeszcze rolę odgrywa żelazo w naszym organizmie? Jako składnik hemoglobiny i mioglobiny bierze udział w niezwykle ważnym procesie polegającym na dostarczaniu tlenu do wszystkich komórek naszego ciała. To właśnie cząsteczki tego pierwiastka łączą się bowiem z cząsteczkami tlenu podczas przepływu krwi przez płuca, a następnie transportują go do poszczególnych narządów i mięśni.
Z tego względu niedobór żelaza we krwi może powodować niedotlenienie organizmu, które objawia się zawrotami głowy, zaburzeniami koncentracji i ogólnym osłabieniem. Przez niedostateczną ilość tlenu dostarczanego do mięśni wraz z mioglobiną spada także kondycja fizyczna, której efektem jest szybsza męczliwość podczas wysiłku.
Niedobór żelaza zły tak jak i jego nadmiar
Jak już wiemy, żelazo musimy dostarczać do organizmu wraz z pożywieniem. Problem w tym, że jest ono dość słabo wchłanianie. Najlepiej absorbowana jest jego odmiana hemowa zawarta w produktach odzwierzęcych (głównie mięsie, rybach i żółtkach jaj), natomiast ta niehemowa pochodzące ze składników roślinnych wchłania się w śladowych ilościach.
W praktyce jedynie 1-2 mg tego pierwiastka jest dziennie przyjmowane przez organizm, gdy tymczasem osoby dorosłe potrzebują go w ilości od 10 do 20 mg. Najwięcej potrzebują go kobiety, które co miesiąc tracą dużą ilość krwi podczas miesiączek, a także panie w ciąży, których organizm musi wyprodukować więcej krwinek ze względu na rozwijający się płód.
To właśnie dlatego przedstawicielki płci pięknej najczęściej mają problem z niedostateczną ilością tego składnika mineralnego w organizmie, ale nie tylko.
Utrzymanie prawidłowego poziomu żelaza jest możliwe poprzez stosowanie zbilansowanej diety, w której nie powinno zabraknąć produktów odzwierzęcych. Z niedoborami tego składnika borykają się więc często wegetarianie, którzy w celu jego uzupełnienia często mają zalecane przez lekarzy przyjmowanie zawierających go suplementów np. w postaci kapsułek lub kropli.
Niedobór żelaza jest niebezpiecznym stanem, ponieważ prowadzi nie tylko do anemii, ale także osłabienia odporności i kondycji fizycznej oraz zaburzeń pracy wielu narządów (w tym serca i mózgu).
Groźny może być jednak także nadmiar żelaza. W takiej sytuacji kumuluje się ono w wątrobie i staje się toksyczne, ponieważ przyśpiesza procesy oksydacyjne w organizmie. Skutkiem takiego stanu mogą być również poważne choroby m.in. marskość wątroby, kardiomiopatia, czy też zaburzenia hormonalne.
Utrzymanie prawidłowej diety dostarczającej żelazo może być trudne. Do jego nieprawidłowego poziomu w organizmie mogą prowadzić także inne schorzenia i problemy ze zdrowiem np. krwawienia z przewodu pokarmowego, czy zaburzenia wchłaniania. Niezwykle ważne jest zatem, by regularnie badać krew, ponieważ dzięki temu lekarz może wykryć ewentualny problem z niewłaściwą ilością tego ważnego składnika mineralnego i zalecić odpowiednie leczenie. W razie jego niedoborów najczęściej pacjentom przepisywane są suplementy z żelazem, natomiast przy jego nadmiarze stosowana jest terapia polegająca na upuszczaniu krwi.
Regularnie sprawdzaj swoje zdrowie
Już wiesz, jakie właściwości ma żelazo i że pełni ono bardzo ważne funkcje w naszym organizmie. Pamiętaj zatem, by regularnie badać krew i kontrolować poziom tego pierwiastka. Na co dzień dbaj też o prawidłową dietę bogatej w produkty zawierający ten składnik mineralny. Jeśli chcesz wiedzieć więcej, jak dostarczyć go w odpowiedniej ilości, skontaktuj się z nami lub zajrzyj do bloga naszej apteki, gdzie znajdziesz wiele porad na temat zdrowego żywienia oraz profilaktyki zdrowotnej.
Produkty kupisz tu:
Preparaty z żelazem
