Za infekcje górnych dróg oddechowych w większości przypadków odpowiadają wirusy. Częstą chorobą, która może przybierać charakter ostry lub przewlekły, jest zapalenie zatok przynosowych. Do charakterystycznych objawów tego schorzenia należy ból przy poruszaniu głową, katar, kaszel oraz uczucie rozpierania w okolicy policzków. Nieleczone może rozprzestrzenić się na kości twarzy, oczodoły, a nawet na mózg. Jakie są najczęstsze przyczyny tej uciążliwej dolegliwości i co robić w przypadku jej wystąpienia? Czy istnieją skuteczne sposoby zapobiegania zapaleniu zatok? Odpowiedzi na te i inne pytania zawarliśmy w poniższym poradniku.
Zapalenie zatok przynosowych – co to jest?
Wypustki błony śluzowej nosa stanowią ważne struktury znajdujące się we wnętrzu twarzoczaszki, które oczyszczają wdychane powietrze, zabezpieczają przed patogenami, a także wyrównują różnice ciśnień podczas oddychania. Przy prawidłowym funkcjonowaniu są dobrze napowietrzone. Wystarczy jednak niewielkie przeziębienie, aby doszło do obrzęku błony śluzowej, upośledzenia drenażu i zatkania nosa. Zapalenie zatok przynosowych jest schorzeniem rozpoznawanym zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci. Jego podłożem najczęściej są wirusy, ale do rozwoju choroby mogą też prowadzić bakterie oraz grzyby.
Stan zapalny w obrębie błony śluzowej prowadzi do zmiany struktur anatomicznych oraz do ucisku usytuowanych naprzeciw siebie powierzchni wypełnionych powietrzem. W konsekwencji ma miejsce zwiększenie gęstości śluzu oraz zaburzenie jego przepływu. Do zapalenia zatok częściej dochodzi u osób, u których obecne są pewne predyspozycje do występowania tego schorzenia. Zalicza się do nich m.in. skrzywienie przegrody nosa, przerost migdałka gardłowego, polipy nosa, zaburzenia ruchomości rzęsek nabłonka oddechowego oraz niedobory immunologiczne.
Przyczyny zapalenia zatok
Na rozwój choroby może mieć wpływ wiele różnych czynników. W przypadku ostrego zapalenia zatok najczęściej są to wirusy, które przedostają się do wypustek twarzoczaszki z jamy nosowo-gardłowej. Natomiast za przewlekłą postać schorzenia odpowiadają głównie bakterie, które namnażają się na błonie śluzowej nosa. Jedną z nich jest gronkowiec złocisty, który jest odpowiedzialny za wywoływanie zakażeń bakteryjnych u ludzi. Patogen ten potrafi bardzo szybko się rozprzestrzeniać, a do infekcji może dojść drogą kropelkową lub poprzez dotyk przedmiotów, które miały styczność z zakażoną osobą.
Nieco rzadziej nieprzyjemne dolegliwości w postaci bólu głowy i uczucia rozpierania w okolicach policzków wywołują grzyby. W prawie wszystkich przypadkach pojawia się niedrożność nosa oraz katar. Zmiany obrzękowe prowadzące do upośledzenia drenażu i wentylacji w obrębie jam przynosowych mogą pojawić się również na skutek:
- niewyleczonego przeziębienia,
- alergii sezonowej,
- nagłych zmian temperatury,
- uszkodzeń wywołanych przez urazy mechaniczne.
Ponadto zapalenie zatok może rozwinąć się jako powikłanie po zabiegach chirurgii stomatologicznej. Do zakażenia dochodzi poprzez przejście patogenów z górnych zębów. Częstą przyczyną tego rodzaju infekcji jest też nasilona próchnica, niewłaściwe leczenie endodontyczne oraz powstanie przetoki ustno-zatokowej.
Jakie są objawy zapalenia zatok przynosowych?
Zgodnie z kryteriami zawartymi w europejskim dokumencie na temat zapalenia zatok przynosowych i polipów nosa (EPOS) choroba jest rozpoznawana u pacjentów, u których występuje jeden z objawów takich jak blokada lub wyciek z nosa, uczucie rozpierania w obrębie twarzy oraz utrata lub upośledzenie węchu. Schorzenie zwykle ma nagły, gwałtowny początek. Ponadto często towarzyszą mu też ogólne symptomy, spośród których można wymienić:
- gorączkę,
- ogólne osłabienie,
- uczucie rozbicia,
- utratę apetytu,
- niechęć do wysiłku.
W ostrym zapaleniu zatok nierzadko pojawiają się także dolegliwości bólowe ze strony przewodu słuchowego, które są spowodowane wzrostem ciśnienia w jednym lub obu uszach. W przypadku przewlekłej postaci choroby objawy zazwyczaj są łagodniejsze, przez co sprawiają więcej trudności diagnostycznych. Poza bólem przy poruszaniu głową i uczuciem rozpierania w okolicy policzków pacjenci uskarżają się na obecność śluzowej wydzieliny w jamach nosa, która spływając, podrażnia gardło. Przewlekłe zapalenie zatok charakteryzuje się przede wszystkim dłuższym czasem trwania, ponieważ nieprzyjemne dolegliwości wywołane przez wirus lub bakterię mogą utrzymywać się nawet do dwóch-trzech miesięcy.
Diagnozowanie zapalenia zatok
Rozpoznanie choroby jest stawiane na podstawie szczegółowego wywiadu przeprowadzonego z pacjentem oraz badania przedmiotowego. Na etapie diagnozowania bardzo ważne jest wykluczenie infekcji mających podłoże zębopochodne, a także uzyskanie informacji co do współwystępowania innych schorzeń, w tym alergii sezonowych. W diagnostyce zapalenia zatok wykorzystuje się również badanie endoskopowe jam przynosowych, które pozwala na dokładne uwidocznienie stanów patologicznych w obrębie twarzoczaszki i umożliwia ustalenie wskazań do ewentualnego leczenia chirurgicznego. Procedura polegająca na wprowadzeniu do nosa endoskopu jest nieinwazyjna, bezbolesna i trwa kilka minut. U osób ze zwiększonym odruchem wymiotnym może być wykonywana w znieczuleniu miejscowym.
Rozszerzonej diagnostyki wymaga nawracające, powikłane oraz oporne na leczenie zapalenie zatok. W takiej sytuacji lekarz poza badaniem endoskopowym może zalecić tomografię komputerową jam nosowych. Dzięki niej specjalista może ocenić rozległość zmian chorobowych, poznać przyczyny nieskuteczności leczenia zachowawczego, a także rozpoznać odmienności budowy anatomicznej w obrębie twarzoczaszki, które mogą zwiększać ryzyko rozwoju stanu zapalnego w jamach przynosowych. Zaleca się, aby tomografię komputerową przeprowadzać po zakończeniu terapii zachowawczej, w okresie wyciszenia symptomów, aby rozpoznane zmiany nie sugerowały znacznie bardziej zaawansowanego procesu chorobowego, niż ma on miejsce w rzeczywistości.
Jak uniknąć zapalenia zatok przynosowych?
Objawy w postaci bólu głowy, kataru i zatkanego nosa mogą dotknąć każdego. Na szczęście istnieje kilka sposobów, aby uniknąć nieprzyjemnych dolegliwości i zapobiec rozwojowi zapalenia zatok. W profilaktyce tego schorzenia kluczowe znaczenie ma utrzymywanie jam przynosowych w dobrej kondycji. Tym ważnym strukturom anatomicznym twarzoczaszki filtrującym powietrze i wyrównującym różnice ciśnień podczas oddychania nie służy przebywanie w zbyt suchych i wilgotnych pomieszczeniach, wdychanie dymu papierosowego i innych zanieczyszczeń, a także chodzenie w zimne dni bez czapki. Jeśli tylko zauważysz, że oddychanie zaczyna sprawiać Ci trudność, a w jamach nosowych zaczyna gromadzić się wydzielina, możesz sięgnąć do domowych sposobów. Ulgę powinna przynieść inhalacja z wykorzystaniem ciepłej wody z dodatkiem soli fizjologicznej lub roztworu wody morskiej.
Produkty kupisz tu:
Na katar i problemy zatokami
