Życie w środowisku pełnym mikroorganizmów chorobotwórczych wiąże się z infekcjami, które są jedną z najczęstszych przyczyn wizyt pacjentów w przychodniach. Jedną z nich jest zapalenie pęcherza moczowego. Dowiedz się, czym ono jest, jak się objawia i jak można z nim walczyć!
Co to jest zapalenie pęcherza moczowego i kto jest najbardziej narażony?
Szacuje się, że nawet 20% kobiet w ciągu całego swojego życia przynajmniej raz będzie przechodziło przez tę chorobę. Mężczyzn zapalenie pęcherza dotyczy nawet 50-krotnie rzadziej. Ten stan zapalny wywoływany jest przez obecność drobnoustrojów, najczęściej bakterii z gatunku Escherichia coli w drogach moczowych. Przez cewkę wędrują one w górę do pęcherza, a stamtąd mogą trafić nawet do nerek, o ile nie zostaną powstrzymane.
Kobiety nie bez powodu są bardziej narażone na zachorowanie, z uwagi na ich budowę anatomiczną. Krótsza nawet 5-krotnie niż u mężczyzn cewka moczowa oraz bliska w stosunku do niej odległość odbytu sprawiają, że drobnoustrojom jest dużo łatwiej przedostać się do cewki moczowej. W około 10% przypadków bakterią chorobotwórczą nie jest Escherichia coli, lecz inne mikroorganizmy. Wówczas schorzenie nazywa się powikłanymi zakażeniami układu moczowego, ponieważ dają one również inne objawy w jego obrębie. Czynniki ryzyka oraz mechanizmy powstawania choroby opisujemy poniżej.
Przyczyny zapalenia pęcherza: czynniki ryzyka i mechanizmy powstawania
Bakterie Escherichia coli występują naturalnie w kale każdego zdrowego człowieka i dopóki tam pozostają, nie czynią mu żadnej krzywdy. Aby doszło do zapalenia pęcherza, muszą one przedostać się do cewki moczowej. Dzieje się tak najczęściej wskutek niewłaściwej higieny – na przykład podcierania się po defekacji w niewłaściwą stronę – od tyłu do przodu, lub podczas korzystania z zanieczyszczonego ręcznika po kąpieli. Czynnikiem ryzyka może być też wychładzanie narządów rodnych poprzez siedzenie na zimnym podłożu czy w mokrym stroju kąpielowym na plaży. Zdarzają się również przypadki, w których do infekcji dochodzi poprzez stosunki seksualne, szczególnie przez penetrację pochwy poprzedzoną uprzednimi kontaktami analnymi.
Bakterie wnikają do pęcherza moczowego, gdzie znajdują dogodne warunki do wzrostu i namnażają się, wywołując charakterystyczne objawy. W przypadku zdrowej osoby drogi powyżej zwieracza są jałowe, a zatem drobnoustroje nie mają tam konkurencji. Może się jednak zdarzyć, że pomimo wykazanej w badaniu obecności bakterii w moczu, pacjent nie odczuwa żadnych przykrych objawów. Wówczas bakteriomocz bezobjawowy, jak się go określa, nie wymaga zazwyczaj żadnego leczenia.
Objawy zapalenia pęcherza. Jak rozpoznać infekcję?
To schorzenie jest stosunkowo łatwe do wykrycia, jednak warto być czujnym i udać się do lekarza na wczesnym etapie infekcji, aby nie rozwinęła się ona w zapalenie nerek. U chorych występuje przede wszystkim ból w podbrzuszu oraz pieczenie podczas oddawania moczu. Bardzo charakterystycznym symptomem jest także częsta konieczność udawania się do toalety. Jeśli doszło do zapalenia błony śluzowej pęcherza, wówczas może pojawić się ciemnobrunatny lub zabarwiony na czerwono mocz.
W przypadku braku podjęcia leczenia, zapalenie pęcherza może przejść w zapalenie nerek. Charakteryzuje się ono podwyższoną temperaturą ciała i ból po jednej lub obu stronach w dolnej części pleców. Do tego mogą dojść również nudności i wymioty. Lekarz przeprowadzając badanie fizykalne uderza lekko dłonią w okolice nerek, co wywołuje ból przy ich wstrząsaniu (tzw. objaw Goldflamma). Obecność choroby wykazuje również badanie ogólne moczu – w tym przede wszystkim podwyższona liczba leukocytów, a także w niektórych przypadkach erytrocytów i białka.
Domowe sposoby leczenia: naturalne metody łagodzenia objawów
Bardzo ważne jest, aby pamiętać, że domowe sposoby nie powinny zastępować wizyty u specjalisty i leczenia, najczęściej antybiotykami. Niektóre z nich mogą jednak sprawić, że zapalenie pęcherza będzie przebiegało nieco łagodniej, a pacjent szybciej wydobrzeje. Sprawdzą się tu przede wszystkim herbatki ziołowe z pokrzywy, skrzypu czy liści brzozy o dobroczynnym działaniu na układ moczowy. Można wykonać z ich wykorzystaniem również nasiadówki – ciepłe kąpiele, w których zanurzyć się powinno na kilkanaście minut.
Sok z żurawiny zakwasi mocz i przez to sprawi, że środowisko wewnątrz pęcherza będzie niekorzystne dla bakterii bytujących w nim. Z brzozy z kolei działa moczopędnie. Duże ilości przyjmowanych płynów, w szczególności wspomnianych wyżej naparów ziołowych i soków sprawią, że drogi moczowe będą szybciej opróżniały się z zalegających w nich drobnoustrojów, co może pomóc w przyspieszeniu rekonwalescencji. Tego rodzaju sposoby działania mogą być bardzo wskazane, jeśli chcesz jak najszybciej pozbyć się uporczywego bólu i dyskomfortu i wrócić do swoich zajęć. Bywają one również polecane przez lekarzy jako uzupełnienie konwencjonalnej terapii farmakologicznej.
Zapobieganie zapaleniu pęcherza: wskazówki dotyczące stylu życia i higieny
Człowiek współczesny prowadzi stosunkowo higieniczny tryb życia, w porównaniu z praprzodkami. Dlatego też zakażenia bakteriami chorobotwórczymi są dużo rzadsze niż w przeszłości. Niemniej jednak są pewne czynniki ryzyka, przez które nie można całkowicie wyeliminować zapalenia pęcherza z listy najpopularniejszych chorób. Niektóre z nich to na przykład kąpiele w zanieczyszczonych zbiornikach wodnych, siedzenie w mokrym stroju kąpielowym na plaży, ogólny spadek odporności organizmu, czy siadanie bezpośrednio na desce klozetowej w publicznych toaletach.
Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia, należy poważnie podchodzić do kwestii higieny osobistej. Dziewczynki już od małego trzeba uczyć prawidłowego podcierania się po skorzystaniu z toalety – od przodu do tyłu. Warto stosować tę zasadę również przy wycieraniu się po kąpieli, a mokry ręcznik rozwieszać na kaloryferze, aby porządnie wysechł i jak najczęściej go wymieniać. Również w sferze seksu należy pozostawać ostrożnym. Stosunki analne bez zabezpieczenia mogą prowadzić do zapalenia pęcherza moczowego u mężczyzn, dlatego lepiej się ich wystrzegać. Warto też stosować bezwzględną zasadę unikania stosunków pochwowych tuż po analnych, ponieważ grozi to ryzykiem rozwinięcia zakażenia u kobiety.
Szybka reakcja na przykre objawy tego schorzenia to podstawa – dzięki niej można wdrożyć stosunkowo proste leczenie i w ciągu kilku dni dojść do siebie. Najważniejsze, to nie dopuścić do rozwinięcia się zapalenia nerek, które jest nie tylko bardzo bolesne, ale może też pozostawić po sobie poważne powikłania, takie jak urosepsa (zakażenie krwi) czy niewydolność tych narządów. To już bardzo poważne choroby, które mogą wiązać się z niepełnosprawnością, a nawet śmiercią. Im szybciej wykryje się stan zapalny, tym łatwiej go leczyć. Nie zwlekaj więc z wizytą u lekarza, gdy poczujesz ból w podbrzuszu i pieczenie podczas oddawania moczu!
