Zbyt wysoki cholesterol jest niebezpieczny dla naszego zdrowia, ponieważ może powodować wiele groźnych chorób np. miażdżycę, która zwiększa ryzyko zawału serca lub udaru. Niestety za jego podwyższony poziom często odpowiadamy sami, np. stosując latami niewłaściwą dietę lub paląc papierosy. Sprawdź, jakie jeszcze są przyczyny wysokiego cholesterolu i co robić, by go skutecznie obniżyć.
Funkcja cholesterolu w ludzkim organizmie
Na początku warto wyjaśnić, czym dokładnie jest cholesterol. Pod tym pojęciem należy rozumieć rodzaj lipidu, który naturalnie występuje w naszym organizmie, a konkretnie w osoczu krwi oraz wielu tkankach. Pełni ważne funkcje, ponieważ jest potrzebny m.in. do produkcji hormonów (również tych płciowych), tworzenia osłonek włókien nerwowych, a także do syntezy witaminy D3.
Około 75% cholesterolu produkuje nasz organizm (głównie wątroba), natomiast pozostałe 25% przyjmujemy wraz z pokarmem, przede wszystkim pochodzenia zwierzęcego.
Warto też wiedzieć, że ten związek chemiczny występuje w dwóch postaciach:
- HDL (ang. high-density lipoprotein, czyli o wysokiej gęstości),
- LDL (ang. low-density lipoprotein, czyli o niskiej gęstości).
LDL nazywany jest potocznie „złym” cholesterolem, ponieważ to jego wysokie stężenie przyczynia się do tworzenia blaszek miażdżycowych i zwężeń światła naczyń krwionośnych, a więc także ryzyka zawału serca lub udaru mózgu. Z kolei HDL „zajmuje się” oczyszczaniem tętnic z LDL, dlatego im jest go więcej, tym lepiej.
Wysoki cholesterol – najczęstsze przyczyny
Badanie określające poziom cholesterolu nazywa się lipidogramem, w ramach którego określane jest ogólne stężenie we krwi (TC), a także ilość HDL, LDL oraz trójglicerydów. Jak już wspomnieliśmy, wysokie HDL jest zwykle czymś pozytywnym dla organizmu. Niepokojące mogą być wyniki, gdy:
- całkowite TC wynosi więcej niż 190 mg/dl,
- LDL jest większy niż 135 mg/dl,
- HDL jest niższy niż 40 mg/dl.
Przyczyny wysokiego cholesterolu, czyli tzw. hipercholesterolemii, mogą być bardzo różne, jednak najczęściej problem wynika z niezdrowego trybu życia. Do nadmiernego wzrostu frakcji LDL przyczyniają się przede wszystkim:
- dieta obfitująca w tłuszcze zwierzęce i uboga w błonnik,
- otyłość,
- brak aktywności fizycznej,
- nadmierne spożywanie alkoholu,
- palenie papierosów.
Powyższe czynniki powodują tzw. wtórną hipercholesterolemię, która występuje głównie u osób dorosłych i najczęściej wykrywana jest po 40. roku życia. Zdarza się jednak, że tendencja do podwyższonego cholesterolu jest dziedziczna (ma charakter pierwotny) i wówczas jest diagnozowana już u małych dzieci.
Warto też wiedzieć, że nadmierny poziom lipidów mogą spowodować zmiany hormonalne (np. u kobiet po menopauzie) oraz choroby wątroby.
Choroby przewlekłe a wysoki cholesterol
U osób mających wysoki cholesterol całkowity oraz LDL istnieje duże ryzyko rozwinięcia się różnych schorzeń przewlekłych, do których zaliczamy m.in.:
- miażdżycę,
- chorobę wieńcową,
- niedokrwienie kończyn dolnych,
- chromanie przestankowe,
- chorobę tętnic obwodowych PAD,
- zapalenie trzustki.
Zbyt duży poziom lipidów może skutkować nawet śmiercią, ponieważ jego efektem mogą być: zawał mięśnia sercowego, udar mózgu lub tętniak aorty brzusznej.
Objawy spowodowane zbyt wysokim cholesterolem
Niestety hipercholesterolemia przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów i jest wówczas wykrywana najczęściej przy okazji rutynowych badań. Konkretne dolegliwości pojawiają się głównie wtedy, gdy poziom lipidów jest już bardzo wysoki lub utrzymuje się od dłuższego czasu. O problemie mogą świadczyć m.in.:
- bóle nóg, głównie podczas chodzenia,
- nocne skurcze,
- naciągnięta i błyszcząca skóra stóp,
- blada skóra na kończynach dolnych,
- uczucie dławienia w klatce piersiowej.
Metody leczenia podwyższonego cholesterolu
Należy pamiętać, że nieprawidłowy wynik lipidogramu powinno się bezwzględnie skonsultować z lekarzem. Leczenie podwyższonego cholesterolu polega na przyjmowaniu specjalistycznych leków przepisywanych na receptę. Aktualnie najczęściej stosuje się m.in. statyny czy też pochodne kwasu fibrynowego. Ich działanie polega głównie na hamowaniu aktywności enzymów potrzebnych do produkcji LDL oraz zwiększaniu HDL.
Zazwyczaj farmakologiczne metody wystarczają, by „zbić” cholesterol, jednak zdarza się, że konieczne jest wykonanie zabiegu chirurgicznego np. w celu likwidacji zwężenia naczyń.
Warto też mieć świadomość, że wielu pacjentów z hipercholesterolemią zazwyczaj wymaga także leczenia schorzeń wynikających z podwyższonego poziomu lipidów. W takiej sytuacji otrzymują więc nie tylko specjalne leki na cholesterol i miażdżycę, ale na przykład też na serce i krążenie czy cukrzycę.
Dieta ma znaczenie!
Nawet niewiele podwyższony cholesterol powinien skłonić do zmiany nawyków żywieniowych, ponieważ to one są najczęściej przyczyną problemu. Konkretne zalecenia dietetyczne wskazuje zwykle lekarz, a ich przestrzeganie ma kluczowe znaczenie dla powodzenia terapii.
Najważniejszą kwestią jest ograniczenie tłuszczów zwierzęcych, a w szczególności wyeliminowanie z jadłospisu czerwonego mięsa (zwłaszcza wieprzowiny), masła, smalcu, a nawet śmietany i tłustego mleka. Z menu powinny także zniknąć produkty zawierające tłuszcze trans, czyli np. margaryny, słone przekąski i większość gotowych słodyczy.
Podstawą diety jest zdrowa żywność, w której nie powinno zabraknąć przede wszystkim świeżych warzyw i owoców. Istotną rolę odgrywają również źródła wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które sprzyjają powstawaniu dobrej frakcji HDL. Warto jeść dużo ryb morskich oraz olejów roślinnych np. lnianego, z wiesiołka czy też oliwy z oliwek.
Należy pamiętać, że w celu obniżenia poziomu lipidów konieczna jest zmiana innych złych nawyków np. rzucenie palenia oraz rezygnacja z picia alkoholu. Poprawę wyników można także osiągnąć poprzez regularną aktywność fizyczną, ponieważ ruch aktywuje enzymy przenoszące LDL ze ścian naczyń krwionośnych do wątroby.
Na koniec warto podkreślić, że przestrzeganie powyższych zaleceń dietetycznych oraz w zakresie zdrowego stylu życia jest również dobrym sposobem na obniżenie ryzyka problemu z podwyższonym cholesterolem. Jeśli nie chcesz mieć w przyszłości kłopotów z miażdżycą, już dzisiaj ogranicz używki, zwiększ aktywność fizyczną i zacznij więcej uwagi przykładać do tego, co ląduje na Twoim talerzu.
Regularne badania w trosce o swoje zdrowie
Według statystyk podwyższony cholesterol ma nawet połowa Polaków, z czego znaczna część nie zdaje sobie z tego sprawy. Taki stan może jednak prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji zdrowotnych, dlatego nie lekceważ problemu i regularnie się badaj. Swój profil lipidowy sprawdzisz w każdym laboratorium na podstawie prostego badania krwi. Postaraj się także prowadzić zdrowy styl życia. Dodatkowe porady na ten temat znajdziesz m.in. na blogu, jaki prowadzi nasza apteka w Warszawie.
Produkty kupisz tu:
Na cholesterol i miażdżycę
