Niewłaściwa dieta, przewlekły stres oraz brak ruchu sprawiają, że choroby układu pokarmowego stają się coraz powszechniejsze. Dolegliwością, o której można usłyszeć coraz więcej, jest zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego zwany w skrócie SIBO. Schorzenie jest spowodowane przez nadmierną kolonizację jelita cienkiego bakteriami, które występują w okrężnicy. Jakie są jego przyczyny i w jaki sposób je rozpoznać? Jak przebiega jego leczenie i jaką dietę zaleca się pacjentom z przerostem bakteryjnym jelita cienkiego? Sprawdź, co musisz wiedzieć.
Czym jest SIBO?
W warunkach fizjologicznych jelito cienkie zawiera niewielką liczbę bakterii z gatunku Lactobacillus, Bacteroides oraz Streptococcus. Ta część przewodu pokarmowego nie jest przystosowana do radzenia sobie z dużą ilością mikroorganizmów. Drobnoustroje niekoniecznie są patogenne, ale bytując w niewłaściwym miejscu, utrudniają wchłanianie składników pokarmowych oraz wywołują wiele nieprzyjemnych objawów. Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego SIBO jest zaburzeniem ściśle związanym z zachwianiem równowagi mikrobioty w przewodzie pokarmowym. Objawy kliniczne występują w momencie, kiedy dojdzie do stanu zapalnego wywołanego przez inwazyjne szczepy bakterii. Choroba często jest rozpoznawana u osób z wrodzonymi lub nabytymi wadami w obrębie układu trawiennego (takimi jak np. uchyłki jelitowe, przepuklina pępowinowa, zwężenie światła dwunastnicy, zespół pętli zastoinowej).
Jakie są przyczyny przerostu bakteryjnego SIBO?
Występowanie zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego może być związane z wieloma różnorodnymi czynnikami. Jednym z nich jest niedostateczna ilość kwasu żołądkowego. Do zmniejszenia poziomu jego wydzielania może prowadzić m.in. przewlekłe stosowanie inhibitorów pompy protonowej, które często są wykorzystywane w leczeniu chorób dotyczących górnego odcinka przewodu pokarmowego. Do obniżenia stężenia soków żołądkowych może też przyczynić się infekcja Helicobacter pylori wywoływana przez bakterię bytującą i namnażającą się w kwaśnym środowisku śluzówki żołądka. Fizjologiczne zmniejszenie wydzieliny nadającej żołądkowi kwasowy odczyn obserwuje się także u ludzi w podeszłym wieku.
Do pozostałych przyczyn przerostu bakteryjnego SIBO zalicza się:
- nieprawidłowości anatomiczne, do których należą zrosty pooperacyjne, stany po usunięciu zastawki krętniczo-kątniczej itp.;
- zaburzenia czynnościowe i motoryczne takie jak zespół jelita drażliwego, niedrożność rzekoma jelit;
- przyjmowanie niektórych leków, w tym opioidów oraz środków hamujących wydzielanie żołądkowe;
- niedobory odporności.
Na zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego SIBO częściej cierpią pacjenci z niektórymi chorobami metabolicznymi i układowymi: przewlekłym zapaleniem trzustki, niedoczynnością tarczycy, cukrzycą, marskością wątroby, niewydolnością nerek, twardziną układową oraz chorobą Parkinsona.

Objawy zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego
Intensywny rozrost bakterii, czyli SIBO, sprzyja wzmożonej fermentacji węglowodanów i wytwarzaniu dużej ilości gazów. To z kolei powoduje napięcie ścian jelit, które wywołuje dyskomfort i ból w obrębie jamy brzusznej. Oprócz wzdęć u pacjentów pojawiają się zaburzenia trawienia, wchłaniania oraz motoryki jelitowej. Objawy zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego są niespecyficzne i obejmują:
- biegunki,
- zaparcia,
- odbijanie,
- niestrawność,
- mdłości,
- uczucie rozpierania w jamie brzusznej.
W większości przypadków powyższe symptomy są subtelne, a niekiedy nawet trudne do wykrycia. Zawsze w pierwszej kolejności należy wykluczyć objawy alarmowe, do których należy utrata masy ciała, krwawienie z przewodu pokarmowego, stany podgorączkowe. U pacjentów z SIBO często występują niedobory żelaza, witamin z grupy B oraz rozpuszczalnych w tłuszczach. Niektóre osoby z przerostem bakteryjnym skarżą się ponadto na przewlekłe zmęczenie, osłabienie oraz trudności z koncentracją.
Diagnostyka SIBO
Jeszcze do niedawna podstawą w diagnostyce SIBO były badania mikrobiologiczne polegające na pobraniu treści z odcinka jelita lub dwunastnicy podczas badania endoskopowego. Obecnie znacznie częściej wykorzystuje się wodorowy test oddechowy. Ponieważ ludzkie komórki nie są w stanie samodzielnie wytworzyć wodoru i metanu, gazy wykryte w próbkach muszą pochodzić z innego źródła. Ich wychwycenie wskazuje na metabolizm niestrawionych węglowodanów przez drobnoustroje jelitowe.
Wodorowe testy oddechowe są pomocne nie tylko w diagnozowaniu SIBO. Pozwalają też ocenić, czy pacjent cierpi np. na nietolerancję fruktozy lub glukozy. Aby uniknąć fałszywie ujemnego wyniku, trzeba pamiętać o przestrzeganiu podstawowych zaleceń. Na tydzień przed planowanym badaniem należy odstawić probiotyki, środki przeczyszczające oraz preparaty oddziałujące na motorykę przewodu pokarmowego. Na dwadzieścia cztery godziny przed poddaniem się testowi konieczne jest wyeliminowanie z diety węglowodanów, warzyw i owoców, błonnika, nabiału, napojów gazowanych oraz alkoholu. Szczegóły dotyczące diety, którą trzeba zastosować przed przystąpieniem do testu wodorowego, najlepiej skonsultować z lekarzem.
SIBO – leczenie i dieta
Podstawowym celem leczenia zespołu rozrostu bakteryjnego SIBO jest zminimalizowanie liczby bakterii w jelicie cienkim. W pierwszej kolejności pacjentom zaleca się usunięcie czynników sprzyjających przerostowi bakteryjnemu: przeanalizowanie wskazań do przyjmowania leków hamujących wydzielanie soku żołądkowego, korektę chirurgiczną nieprawidłowości anatomicznych w obrębie przewodu pokarmowego. Kolejnym krokiem jest wdrożenie antybiotyków działających wybiórczo na szczepy bakterii wywołujące SIBO. Mogą to być środki zawierające np. ryfaksyminę, substancję czynną o działaniu przeciwbakteryjnym. Większość z nich może być stosowana u dorosłych oraz u dzieci powyżej dwunastego roku życia.
Istotnym elementem postępowania terapeutycznego w przypadku przerostu bakteryjnego jelita cienkiego jest też leczenie żywieniowe. Dietę w terapii SIBO można jednak rozpocząć dopiero po zakończeniu antybiotykoterapii. Zalecanym sposobem żywienia jest dieta FODMAP. Polega ona na ograniczeniu spożycia pokarmów bogatych w krótkołańcuchowe węglowodany i alkohole cukrowe, które są łatwo fermentowane przez bakterie jelitowe i prowadzą do występowania nieprzyjemnych objawów. Dodatkowo pacjentom z zespołem rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego zaleca się uzupełnianie niedoborów witaminowych, jeśli zostaną stwierdzone w badaniach laboratoryjnych. Zazwyczaj dotyczą deficytu witamin z grupy B, A, D i E. Związków tych najlepiej szukać nie w suplementach diety, a w naturalnych produktach. Istotne jest również, aby spożywać pokarmy bogate w żelazo, wapń i potas.
Produkty kupisz tu:
Pomocniczo w SIBO
Witaminy i minerały