Nagły i silny ból brzucha pod lewym żebrem, nudności, wymioty, wzmożone pragnienie – to najczęstsze objawy wskazujące na problemy z trzustką. Choroby tej nie należy lekceważyć, ponieważ może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. Skąd się bierze ostre zapalenie trzustki? Jak przebiega leczenie tego schorzenia i jak powinna wyglądać dieta po zapaleniu trzustki? W jaki sposób zadbać o organ, który pełni bardzo ważne funkcje w procesie trawienia? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w poniższym artykule. Przeczytaj!
Za co w organizmie odpowiada trzustka?
Położona w górnej części jamy brzusznej trzustka stanowi narząd gruczołowy, który jest odpowiedzialny za wiele procesów zachodzących w obrębie układu pokarmowego. Organ ten uczestniczy między innymi w metabolizmie cukrów, a także w wytwarzaniu hormonów umożliwiających utrzymanie optymalnego poziomu glukozy we krwi. Do najważniejszych enzymów produkowanych przez ten niewielki element przewodu trawiennego należy:
- amylaza,
- lipaza,
- elastaza,
- glukagon,
- nukleaza.
Ponadto w miąższu tego narządu znajdują się wyspy Langerhansa. Są to skupiska komórek, które odgrywają istotną rolę w wydzielaniu dokrewnym. Ich uszkodzenie może zwiększać ryzyko rozwoju cukrzycy oraz chorób o podłożu autoimmunologicznym. Poza enzymami trawiennymi należy wspomnieć o soku trzustkowym. Podstawową funkcją tej wydzieliny jest przekształcanie składników odżywczych w substancje, które mogą zostać wchłonięte przez organizm.
Skąd biorą się problemy z trzustką?
Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi ostrego zapalenia trzustki są wirusy, bakterie, złe nawyki żywieniowe, a także alkohol. Nieco rzadziej choroba ta jest powodowana przez zaburzenia metaboliczne takie jak cukrzyca, hiperlipidemia czy mocznica. W naszej szerokości geograficznej za najczęstszą przyczynę tego schorzenia uznaje się kamicę dróg żółciowych. Jest to dość rozpowszechniony stan, który charakteryzuje się obecnością nierozpuszczalnych złogów składających się z różnych substancji chemicznych. Kamienie mogą powstawać w takich miejscach jak woreczek żółciowy oraz drogi odprowadzające żółć z wątroby do dwunastnicy. Problemy z trzustką mogą być więc spowodowane również kłopotami z innymi narządami w obrębie przewodu pokarmowego.
Warto dodać, że ostre zapalenie trzustki może także rozwinąć się jako powikłanie choroby podstawowej. Może też być wywołane przez wady genetyczne tego organu, urazy jamy brzusznej oraz przez długotrwałe przyjmowanie leków. Zdarzają się również przypadki, kiedy schorzenie rozwija się bez wyraźnie uchwytnej przyczyny (tzw. idiopatyczne).
Ostre zapalenie trzustki – jak przebiega?
Pod względem klinicznym ostre zapalenie trzustki dzieli się na dwie fazy: wczesną oraz późną. Pierwsza z nich trwa około siedmiu dni i objawia się jako zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej. Faza późna może natomiast utrzymywać się od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy. W przypadku łagodnego przebiegu choroby stan zapalny zazwyczaj szybko ustępuje i nie dochodzi do groźnych dla zdrowia powikłań. Znacznie niebezpieczniejsza jest ciężka postać choroby, która odznacza się niewydolnością narządową oraz powikłaniami w obrębie innych układów (moczowego, oddechowego, nerwowego, sercowo-naczyniowego).
Głównym objawem ostrego zapalenia trzustki jest ból zlokalizowany w środkowej i górnej części brzucha. U większości pacjentów promieniuje do kręgosłupa i nie ustępuje po podaniu podstawowych środków przeciwbólowych. Pozostałe symptomy charakterystyczne dla tej choroby to:
- wymioty,
- nudności,
- wzdęcia,
- zatrzymanie gazów i stolców,
- podrażnienie jelit.
Do rozpoznania schorzenia konieczne jest stwierdzenie typowego bólu w nadbrzuszu oraz minimum trzykrotnego wzrostu lipazy lub amylazy w surowicy krwi. W celu postawienia diagnozy przeprowadzane jest także badanie ultrasonograficzne, które pozwala na uwidocznienie narządu i jego wszystkich struktur. W sytuacjach o ciężkim przebiegu klinicznym wykorzystuje się też obrazowanie za pomocą tomografii komputerowej.

Na czym polega leczenie przy ostrym zapaleniu trzustki?
Podstawą leczenia ostrego zapalenia trzustki jest nawodnienie organizmu. Podawanie odpowiedniej ilości elektrolitów jest szczególnie ważne, ponieważ w ten sposób można utrzymać prawidłowy przepływ płynów ustrojowych i zmniejszyć ryzyko wystąpienia martwicy. Martwicze zapalenie tego narządu jest bardzo niebezpiecznym stanem dla pacjenta, gdyż na jego skutek może dojść do krwawienia z przewodu pokarmowego lub do rozwoju sepsy. W redukowaniu dolegliwości bólowych w obrębie podbrzusza stosuje się środki przeciwbólowe z paracetamolem, tramadolem, kodeiną lub niewielkimi dawkami morfiny.
Wskazaniami do leczenia operacyjnego są:
- krwawienie z przewodu pokarmowego,
- zespół cieśni śródbrzusznej,
- utrata ciągłości ściany jelit,
- zatrzymanie pokarmu w układzie trawiennym.
W przypadku, kiedy występują uporczywe wymioty lub dojdzie do niedrożności jelit, wówczas konieczne może okazać się założenie sondy żołądkowej. Szczególną ostrożność podczas nawadniania organizmu należy zachować u osób w podeszłym wieku, z niewydolnością nerek oraz z zaburzeniami układu sercowo-naczyniowego. Większości pacjentów zalecana jest także lekkostrawna dieta. Po zapaleniu trzustki należy zrezygnować z tłustego mięsa, ostrych przypraw, mocnej kawy i herbaty. Żywienie powinno uwzględniać też eliminację czynników wywołujących chorobę, w tym między innymi palenie papierosów oraz nadużywanie alkoholu.
Jak zapobiegać nawrotom problemów z trzustką?
U pacjentów, u których rozpoznano problemy z trzustką, zalecane jest wdrożenie terapii żywieniowej. Odżywianie doustne można rozpocząć w trzeciej-czwartej dobie leczenia. Pierwsze posiłki powinny być beztłuszczowe i mieć półpłynną konsystencję. U chorych ze stwierdzonymi objawami niedożywienia lub z brakiem apetytu można włączyć do diety doustne suplementy pokarmowe, które ma w ofercie praktycznie każda apteka internetowa.
Aby zapobiec nawrotom choroby, dieta po zapaleniu trzustki musi być niskotłuszczowa, łatwostrawna i zawierać niewielką ilość błonnika. Podstawę jadłospisu powinny stanowić węglowodany pochodzące z produktów zbożowych. Z tłuszczów można spożywać jedynie masło, oleje roślinne i w niewielkiej ilości – żółtka. Potrawy najlepiej przyrządzać poprzez gotowanie w wodzie lub na parze oraz pieczenie w folii. W sytuacji, kiedy pojawią się objawy dyspeptyczne takie jak np. zgaga i nadkwaśność, wówczas należy przyjrzeć się diecie, a w razie potrzeby zasięgnąć porady lekarskiej.
Zatroszcz się o swoją trzustkę!
Nadmierne spożycie alkoholu, nieleczona kamica nerkowa oraz niewłaściwe odżywianie mogą spowodować ostre zapalenie trzustki. Choroba ta może przebiegać z lekkim nasileniem objawów lub mieć ciężki charakter i zagrażać zdrowiu oraz życiu. By wspomóc prawidłową pracę tego niezwykle ważnego organu, należy szczególną uwagę zwrócić na dietę. Wsparciem dla funkcjonowania narządu mogą też być suplementy diety. Preparaty na bazie wyciągów ziołowych, które udostępnia np. apteka internetowa Browary Warszawskie, mogą pomóc w uzupełnieniu enzymów trzustkowych oraz w uregulowaniu wydzielania żółci.
Produkty kupisz tu:
Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego
Preparaty wspomagające funkcjonowanie trzustki