Jedną z częściej występujących chorób gruczołu tarczowego jest niedoczynność tarczycy. To powszechne schorzenie endokrynologiczne jest związane z niewystarczającą ilością hormonów tarczycowych w organizmie: tyroksyny oraz trijodotyroniny. Osoby zmagające się z tym zaburzeniem zwykle skarżą się na senność, przyrost masy ciała, uczucie ciągłego zimna i przewlekłe zmęczenie. Za co odpowiada jeden z największych gruczołów wydzielania zewnętrznego u człowieka? Jakie są główne przyczyny i objawy niedoczynności tarczycy? Przeczytaj artykuł i usystematyzuj swoją wiedzę.
Za co odpowiada tarczyca?
Gruczoły wydzielania wewnętrznego to narządy odpowiedzialne za produkcję i wydzielanie związków pobudzających lub dezaktywujących różnorodne mechanizmy komórkowe. Jednym z ważniejszych jest tarczyca, która znajduje się w przedniej części szyi. Pod względem anatomicznym jest zbudowana z dwóch płatów (prawego i lewego) oraz węziny. To właśnie tutaj wytwarzane są hormony, od których stężenia zależy wiele ważnych procesów życiowych takich jak m.in.:
- bilans wodny,
- metabolizm białek, tłuszczów i węglowodanów,
- gospodarka wapniowo-fosforanowa,
- produkcja ciepła,
- regulacja siły mięśniowej.
Pierwiastkiem niezbędnym do syntezy tyroksyny, trijodotyroniny oraz kalcytoniny, jest jod. Minerał ten dostaje się do organizmu głównie przez przewód pokarmowy. Naturalnymi źródłami tego składnika w diecie są ryby morskie, żółtko jaj kurzych, owoce, warzywa i mięso wołowe. Najwięcej jodu znajduje się w gruczole tarczowym, natomiast śladowe ilości występują w nerkach, wątrobie, jajnikach, skórze i mięśniach szkieletowych. Jego niedobór jest jedną z częstszych przyczyn niedoczynności tarczycy.
Przyczyny i objawy niedoczynności tarczycy
Choroba manifestująca się spowolnieniem tempa metabolizmu może być nie tylko rezultatem braku jodu w diecie, ale także niewystarczającego poziomu hormonów tarczycowych, do których należy tyroksyna oraz trijodotyronina. Do zmniejszenia ich ilości mogą również przyczynić się uszkodzenia gruczołu tarczowego będące wynikiem radioterapii okolic szyi czy częściowego usunięcia chirurgicznego narządu. Ponadto na rozwój schorzenia może mieć wpływ wiele innych czynników takich jak m.in. przewlekła autoimmunologiczna choroba Hashimoto, dysfunkcje przysadki i podwzgórza, przyjmowanie niektórych leków.
Do podstawowych objawów klinicznych niedoczynności tarczycy należą:
- przyrost masy ciała,
- osłabienie i zmęczenie,
- łatwe marznięcie,
- sztywność i bóle stawów,
- suchość skóry,
- wypadanie włosów,
- zaburzenia miesiączkowania.
Osoby, u których została zdiagnozowana choroba endokrynologiczna, często skarżą się też na zaparcia, zmniejszoną zdolność skupiania uwagi, obniżoną tolerancję wysiłku oraz osłabienie siły mięśniowej. Zaawansowana niedoczynność tarczycy może prowadzić do obrzęków, gromadzenia się płynów przesiękowych w różnych jamach ciała, a także do niebezpiecznego przełomu hipometabolicznego.
Badania i rozpoznanie niedoczynności tarczycy
Choroba jest diagnozowana najczęściej poprzez oznaczenie stężenia TSH i hormonów tarczycowych w surowicy krwi. Stwierdzenie wartości tyreotropiny powyżej 10 mlU/l przy obecności typowych objawów klinicznych zwykle wystarcza do rozpoznania niedoczynności tarczycy. W niektórych przypadkach lekarze zalecają rozszerzoną diagnostykę, która może obejmować badanie USG, biopsję, scyntygrafię oraz transmisyjną tomografię komputerową gruczołu tarczowego. W ultrasonografii narząd zwykle ma niejednorodną strukturę oraz obniżoną echogeniczność. Dodatkowo u części pacjentów wykrywane są zwłóknienia oraz torbiele. W większości przypadków zmiany te mają łagodny charakter i nie wymagają żadnego postępowania.

Choroba Hashimoto
Jedną z powszechniejszych przyczyn niedoczynności tarczycy jest choroba Hashimoto, czyli autoimmunologiczne zapalenie gruczołu tarczowego. Nazwa schorzenia wywodzi się od nazwiska jego odkrywcy – japońskiego chirurga Hakaru Hashimoto. To coraz częściej występujące zaburzenie wiąże się z wytwarzaniem przez organizm przeciwciał zwalczających gruczoł. Naukowcom do tej pory nie udało się ustalić jasnych przyczyn, dlaczego tak się dzieje.
Choroba Hashimoto ma podłoże autoimmunologiczne, a więc istotną rolę w jej powstawaniu odgrywa układ odpornościowy. Leczenie schorzenia polega przede wszystkim na wdrożeniu odpowiednich środków farmakologicznych, jednak nie można zapominać o zmianie stylu życia oraz zastosowaniu indywidualnych zaleceń dietetycznych. Dieta w chorobie Hashimoto powinna uwzględniać podaż takich składników jak jod, selen, cynk, nienasycone kwasy tłuszczowe z grupy Omega, pełnowartościowe białko oraz węglowodany o niskim indeksie glikemicznym.
Niedoczynność tarczycy w ciąży
Hormony wytwarzane przez gruczoł tarczowy odgrywają istotną rolę podczas ciąży. Jedną z częstszych dysfunkcji endokrynologicznych występujących u ciężarnych jest niedoczynność tarczycy. Nieleczona prawidłowo może negatywnie wpływać na rozwój płodu oraz zwiększać ryzyko powikłań położniczych takich jak zbyt wczesne oddzielanie się łożyska, krwotok poporodowy, przedwczesny poród. Zaburzenie to może także stanowić przyczynę stanu przedrzucawkowego objawiającego się białkomoczem i podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi.
U kobiet w ciąży niedoczynność tarczycy jest rozpoznawana na podstawie objawów klinicznych oraz oznaczenia poziomu hormonów: tyreotropiny oraz tyroksyny. Leczenie zwykle podejmuje się w sytuacji, kiedy stężenie TSH w surowicy krwi przekroczy wartość 3 mlU/l. Wówczas konieczne jest przyjmowanie preparatów zawierających syntetyczną lewoskrętną tyroksynę. W celu oceny skuteczności terapii badanie poziomu hormonów tarczycowych powinno być wykonywane co trzy-cztery tygodnie w pierwszej połowie ciąży oraz przynajmniej jeden raz w trzecim trymestrze.
Jak wygląda leczenie niedoczynności tarczycy?
W leczeniu niedoczynności tarczycy wykorzystuje się syntetyczny hormon – sól sodową lewoskrętnej tyroksyny. Jeśli lekarz nie zalecił inaczej, powinien być on przyjmowany doustnie w godzinach porannych, na mniej więcej trzydzieści minut przed pierwszym posiłkiem. Tabletkę najlepiej popić przegotowaną wodą, ponieważ herbata, kawa lub sok może przyczynić się do zmniejszenia wchłaniania tyroksyny z przewodu pokarmowego. W niektórych przypadkach leki z syntetyczną solą sodową lewoskrętnej tyroksyny mogą być zażywane wieczorem, minimum trzy godziny po spożyciu ostatniego posiłku. Leczenie zwykle rozpoczyna się od małej dawki i stopniowo zwiększa się ją pod kontrolą obrazu klinicznego. Do monitorowania skuteczności terapii u większości pacjentów, u których została zdiagnozowana niedoczynność tarczycy, zwykle wystarczy oznaczenie poziomu TSH. Badanie powinno być wykonywane co najmniej sześć-siedem tygodni po zmianie dawkowania leku.
Produkty kupisz tu:
Preparaty z jodem