Przewód słuchowy, podobnie jak inne narządy, jest narażony na infekcje wywoływane przez wirusy i bakterie. Powszechną chorobą występującą u dzieci i dorosłych jest zapalenie ucha, które nieleczone może wiązać się z poważnymi powikłaniami oraz trwałą utratą słuchu. W jaki sposób objawia się schorzenie, które najczęściej stanowi rezultat rozprzestrzeniania się zakażenia z nosa lub gardła? Jak wygląda rozpoznanie i leczenie tej przypadłości? W poniższym tekście prezentujemy najważniejsze informacje na temat zapalenia uszu, które może przybrać formę ostrą lub przewlekłą.
Jak objawia się zapalenie ucha?
Zanim przejdziemy do omówienia przyczyn i objawów choroby, zatrzymajmy się na chwilę przy budowie przewodu słuchowego. Ten niezwykle ważny dla człowieka narząd dzieli się na część zewnętrzną, wewnętrzną i środkową. W ich skład wchodzi małżowina uszna, trąbka Eustachiusza, błędnik, a także jama bębenkowa, w której znajdują się najmniejsze kości ludzkiego ciała: młoteczek, strzemiączko oraz kowadełko.
Infekcje objawiające się ostrym bólem i niedosłuchem najczęściej są efektem przedostania się chorobotwórczych mikroorganizmów z jamy nosowej lub gardłowej. W większości przypadków zapalenie ucha jest procesem dynamicznym i rozwija się bardzo szybko. Dominującym symptomem jest silny, tętniący ból w obrębie przewodu słuchowego, który szczególnie dokuczliwy jest nocą i uniemożliwia sen. Pozostałe objawy choroby to:
- gorączka,
- nieznaczny niedosłuch,
- obrzęk i zaczerwienienie ucha,
- uwypuklenie błony bębenkowej,
- apatia,
- złe samopoczucie.
Niekiedy w przebiegu schorzenia pojawia się też wyciek ropnej wydzieliny, która nagromadziła się za błoną bębenkową. W tym miejscu warto zaznaczyć, że objawy zapalenia mogą być różnie okazywane w zależności od wieku. U niemowląt choroba najczęściej objawia się niepokojem, płaczem, rozdrażnieniem oraz niechęcią do jedzenia. U starszych dzieci dodatkowo może występować kaszel i katar.
Przyczyny zapalenia ucha
W rozwoju infekcji przewodu słuchowego istotną rolę odgrywają wirusy oraz bakterie. Do najczęściej izolowanych patogenów powodujących schorzenie należą: Streptococcus pneumoniae, Moraxella catarrhalis, Haemophilus influenzae oraz Staphylococcus aureus. Do zakażenia może dojść również na skutek przedostania się do organizmu bakterii Mycoplasma pneumoniae.
Do zapalenia ucha często dochodzi również z powodu różnic anatomicznych i czynnościowych w obrębie trąbki słuchowej. Na pogłębienie dysfunkcji mogą wpływać różnorodne czynniki takie jak np. nagła zmiana ciśnienia, pływanie z nurkowaniem czy zanieczyszczenie wody w akwenie. Chorobie sprzyjają również nawracające infekcje górnych dróg oddechowych oraz przerost migdałka gardłowego, który może wywoływać niedrożność przewodu słuchowego i wpływać na gromadzenie się wysięku w jamie bębenkowej.
Do pozostałych przyczyn zapalenia ucha zalicza się przebywanie w skupiskach dziecięcych (żłobki, przedszkola), nieprawidłowości w budowie twarzoczaszki (takie jak np. rozszczep podniebienia), bierne palenie tytoniu oraz zaburzenia przebiegające z upośledzeniem mechanizmów immunologicznych.

Czym różni się zapalenie ucha wewnętrznego od zewnętrznego?
U niemowląt i małych dzieci najczęściej występuje zapalenie ucha środkowego. U większości małych pacjentów choroba rozwija się po kilku dniach trwania infekcji wirusowej górnych dróg oddechowych, kiedy dojdzie do rozprzestrzenienia się drobnoustrojów do jamy bębenkowej z nosa lub gardła. Zdarza się, że schorzenie przebiega bezobjawowo. Jednak zdecydowanie częściej towarzyszą mu takie objawy jak niepokój, płacz, podwyższenie ciepłoty ciała, nudności oraz wymioty.
U osób dorosłych znacznie częściej pojawia się zapalenie ucha zewnętrznego. Może być ono spowodowane zaburzeniem pracy gruczołów łojowych lub uszkodzeniem nabłonka. Schorzenie dość często jest diagnozowane u osób regularnie korzystających z basenu, u diabetyków, a także u alergików. Proces zapalny może obejmować małżowinę uszną, błonę bębenkową oraz trąbkę Eustachiusza. Objawy typowe dla tego rodzaju stanu zapalnego to przede wszystkim:
- uczucie swędzenia w przewodzie słuchowym,
- łuszczenie się naskórka,
- obrzęk i zaczerwienienie skóry,
- niewielki niedosłuch,
- obecność treści ropnej.
Ponadto można jeszcze wyodrębnić zapalenie ucha wewnętrznego, znane również jako zapalenie błędnika. Choroba może rozwinąć się na skutek przebytej infekcji wirusowej np. odry, półpaśca, ospy wietrznej, świnki, grypy. Niekiedy do jej rozwoju dochodzi na skutek zakażenia pasożytem wywołującym toksoplazmozę. Schorzenie można rozpoznać po takich objawach jak zawroty głowy, zaburzenia ostrości widzenia, pogorszenie słuchu, nudności, wymioty, szumy uszne. Dolegliwości nie należy lekceważyć, ponieważ nieleczona może doprowadzić do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, ropni mózgu, a nawet do całkowitej utraty słuchu.
Jak wygląda rozpoznanie i leczenie bólu ucha
W celu postawienia diagnozy lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad oraz badanie otoskopowe. Jest ono zupełnie bezbolesne i pozwala dokładnie ocenić stan przewodu słuchowego oraz błony bębenkowej. W przypadku stanu zapalnego pacjentom zwykle zaleca się przyjmowanie leków łagodzących objawy w postaci środków przeciwgorączkowych, przeciwzapalnych oraz przeciwbólowych. Są to głównie preparaty zawierające paracetamol i ibuprofen, które mogą być podawane zarówno dorosłym, jak i dzieciom.
Jeśli zapalenie ucha ma podłoże bakteryjne, wówczas konieczne może okazać się wdrożenie antybiotykoterapii. Najczęściej chorym przepisywane są środki z amoksycyliną, które charakteryzują się szerokim spektrum działania przeciwbakteryjnego. Natychmiastowe zastosowanie antybiotyków pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia niebezpiecznych powikłań takich jak zapalenie wyrostka sutkowatego, porażenie nerwu twarzowego, ropień mózgu czy zakrzepica zatoki esowatej. Dzięki wprowadzeniu leków przeciwbakteryjnych powikłania te występują obecnie znacznie rzadziej.
Profilaktyka zapalenia ucha
W przypadku nawracających infekcji przewodu słuchowego szczególnie ważne znaczenie mają działania profilaktyczne. W pierwszej kolejności powinny one polegać na eliminacji czynników ryzyka wywołujących zapalenie ucha. Zalicza się do nich m.in. choroby górnych dróg oddechowych, zapalenie zatok przynosowych, bierne palenie papierosów, narażenie na duże zanieczyszczenie powietrza. Istotne jest również, aby unikać urazów w obrębie trąbki słuchowej, do których może dojść np. na skutek intensywnego czyszczenia uszu patyczkami. Nawracające epizody zapaleń lub bólu uszu, utrzymywanie się płynu za błoną bębenkową oraz opóźnienie rozwoju mowy na skutek zaburzeń słuchu powinny skłonić pacjenta do odwiedzenia poradni laryngologicznej.
Produkty kupisz tu:
Na ból ucha