Urlop to czas odpoczynku, relaksu i oderwania od codziennych obowiązków, jednak dla wielu osób może również stać się źródłem nieoczekiwanych trudności zdrowotnych. Wspomnienia z wakacji, które miały być pełne radości i beztroski, mogą zmienić się w koszmar, gdy na drodze staną nieoczekiwane problemy zdrowotne. Czasem są to drobne dolegliwości, które z łatwością można wyleczyć, ale bywa i tak, że choroby lub przypadłości mogą na tyle poważnie wpłynąć na nasze zdrowie, że konieczne staje się leczenie w zagranicznych placówkach medycznych lub nawet powrót do kraju. Choć planowanie podróży zwykle koncentruje się na atrakcjach turystycznych, zwiedzaniu i relaksie, warto również pamiętać o potencjalnych zagrożeniach zdrowotnych, które mogą wystąpić na wakacjach, zarówno za granicą, jak i w Polsce. Istnieje wiele chorób, które mogą nas spotkać w trakcie podróży, w tym zakaźne choroby tropikalne, problemy związane ze zmianą klimatu, choroby związane z klimatem w danym regionie, a także choroby układu krążenia i oddechowego. Warto być świadomym tych zagrożeń i przygotować się na wszelkie ewentualności, aby urlop przebiegł w pełni komfortowo.
Choroby tropikalne
Jednym z najpoważniejszych zagrożeń zdrowotnych, na które możemy natknąć się podczas wakacji w krajach tropikalnych, są choroby tropikalne. Należy do nich m.in. malaria, denga, czy żółta febra. Choroby te, choć występują głównie w rejonach tropikalnych, mogą dotyczyć turystów, którzy nie są odpowiednio przygotowani na spotkanie z tymi zagrożeniami zdrowotnymi. Zwykle są to choroby przenoszone przez komary, ale mogą także występować w wyniku zanieczyszczonego jedzenia lub wody. Objawy są zróżnicowane, od gorączki, przez bóle głowy i mięśni, aż po bardziej poważne komplikacje, takie jak uszkodzenie narządów wewnętrznych. Z tego powodu tak ważne jest, by przed wyjazdem zapoznać się z ryzykiem zakażeń i przygotować się na ewentualne zagrożenia.
Choroby tropikalne – zagrożenia w egzotycznych krajach:
- Malaria - jest jedną z najczęściej spotykanych chorób tropikalnych. Jest to choroba wywoływana przez pasożyty, które są przenoszone przez ukąszenia komarów. Malaria występuje głównie w Afryce, Azji, Ameryce Łacińskiej oraz w niektórych częściach Oceanii. Objawy malarii to gorączka, dreszcze, bóle głowy, zmęczenie i osłabienie. Choroba ta, jeśli nie jest odpowiednio leczona, może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak niewydolność narządów wewnętrznych, a w skrajnych przypadkach – do śmierci. W przypadku tego schorzenia profilaktyka jest szczególnie ważna – stosowanie odpowiednich leków przeciwmalarycznych oraz ochrona przed ukąszeniami komarów są kluczowe.
- Denga - to wirusowa choroba przenoszona przez komary, która występuje w tropikalnych regionach Azji, Afryki, Ameryki Łacińskiej oraz Australii. Objawia się ona gorączką, bólami głowy, bólami stawów i wysypką, a w niektórych przypadkach może prowadzić do ciężkich powikłań, takich jak krwotoczne zapalenie. Profilaktyka tej choroby polega głównie na stosowaniu repelentów, unikanie ukąszeń komarów oraz noszeniu odpowiednich ubrań.
- Żółta febra - to wirusowa choroba występująca głównie w tropikalnych rejonach Afryki i Ameryki Łacińskiej. Objawia się gorączką, bólami głowy, dreszczami, a w poważniejszych przypadkach także żółtaczką i uszkodzeniem wątroby. Na szczęście istnieje skuteczna szczepionka przeciwko tej chorobie, którą warto podać przed wyjazdem do stref zagrożonych.
Choroby bakteriologiczne
Kolejną grupą zagrożeń zdrowotnych, na które jesteśmy narażeni podczas wakacji, są choroby bakteryjne. Często mają one związek z warunkami sanitarnymi w kraju docelowym – w regionach, gdzie panuje niski standard higieny, łatwiej o zakażenia pokarmowe, wodne i inne. Bakterie mogą przedostawać się do naszego organizmu z zanieczyszczoną wodą, żywnością, a nawet z powietrza.
Choroby bakteryjne, zatrucia pokarmowe i infekcje żołądkowo-jelitowe:
- Biegunka podróżnych - jest jedną z najczęstszych przypadłości turystów. Zakażenie wywoływane jest przez bakterie, wirusy lub pasożyty, które mogą znaleźć się w jedzeniu lub wodzie. Objawy obejmują wzdęcia, ból brzucha, biegunkę, czasami z gorączką. Można jej uniknąć, przestrzegając zasad higieny – pijąc tylko wodę butelkowaną lub przegotowaną i unikając jedzenia surowych lub niegotowanych produktów spożywczych.
- Shigelloza - to infekcja bakteryjna wywołana przez bakterie z rodzaju Shigella. Choroba objawia się biegunką, gorączką, bólem brzucha i czasem krwawą biegunką. Jest bardzo zakaźna i łatwo może rozprzestrzeniać się w miejscach o słabym standardzie sanitarnym. Leczenie polega na stosowaniu antybiotyków, a profilaktyka obejmuje dbanie o higienę i unikanie picia wody z nieznanych źródeł.
- Cholera - to bardzo poważna choroba bakteryjna wywoływana przez Vibrio cholerae, która może prowadzić do ciężkiego odwodnienia i wstrząsu, a w skrajnych przypadkach do śmierci. Objawy obejmują nagłą biegunkę, wymioty i silne odwodnienie. W krajach o niskim poziomie higieny ryzyko zachorowania jest wyższe, ale można je zminimalizować, unikając picia nieprzegotowanej wody i jedzenia z nieznanych źródeł. Na szczęście istnieje również szczepionka, która może pomóc w profilaktyce tej choroby.
Czynniki zwiększające ryzyko dolegliwości żołądkowo-jelitowych:
- Gdzie najczęściej? Największe ryzyko występuje w Indiach, Egipcie, Meksyku, Maroku i krajach Azji Południowo-Wschodniej.
- Kiedy? Głównie w miesiącach letnich, kiedy wysoka temperatura sprzyja namnażaniu bakterii w żywności.
- Kto jest najbardziej narażony? Dzieci, osoby starsze i turyści z krajów rozwiniętych, którzy nie mają odporności na lokalne bakterie.
- Jak unikać? Spożywanie wyłącznie butelkowanej wody, unikanie lodu, dokładne mycie owoców i warzyw, unikanie jedzenia z ulicznych straganów.
- Leczenie: Nawadnianie, probiotyki, w razie potrzeby leki przeciwbiegunkowe i antybiotyki (po konsultacji z lekarzem).
Choroby wirusowe, przenoszone przez owady i parazytozy
Choroby wirusowe, takie jak wirusowe zapalenie wątroby typu A i B, także stanowią zagrożenie na wyjazdach do krajów tropikalnych i rozwijających się. W przypadku zapalenia wątroby typu A wirus jest przenoszony drogą pokarmową, przez kontakt z zanieczyszczonymi produktami spożywczymi lub wodą, podczas gdy wirusowe zapalenie wątroby typu B i C przenosi się przez kontakt z zakażoną krwią lub płynami ustrojowymi. Obie choroby mogą prowadzić do przewlekłych uszkodzeń wątroby, a ich leczenie jest skomplikowane, więc zdecydowanie lepiej jest zapobiegać im poprzez szczepienia i unikanie ryzykownych zachowań. Leiszmanioza, wywołana przez pasożyty Leishmania, to kolejna choroba tropikalna, która może występować w rejonach Azji, Afryki, Bliskiego Wschodu i Ameryki Łacińskiej. Zakażenie następuje przez ukąszenia owadów, głównie moskitów, a objawy to zmiany skórne lub powiększenie śledziony, w zależności od postaci choroby. Ochrona przed ukąszeniami owadów oraz stosowanie odpowiednich środków zapobiegawczych, takich jak moskitiery, stanowią kluczowe elementy profilaktyki.
Najczęstsze choroby:
- Wirusowe zapalenie wątroby - w zależności od regionu podróży, ryzyko zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu A, B, C lub E może być większe. Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest przenoszone drogą pokarmową, a typ B i C przez kontakt z zakażoną krwią lub płynami ustrojowymi. Odpowiednia higiena i szczepienia to kluczowe środki ochrony.
- Leiszmanioza - choroba wywoływana przez pasożyty z rodzaju Leishmania, przenoszona przez ugryzienia moskitów. Objawy mogą obejmować zmiany skórne lub gorączkę i powiększenie śledziony. Występuje głównie w rejonach tropikalnych i subtropikalnych. Profilaktyka polega na ochronie przed ukąszeniami owadów.
- Borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) - najwięcej przypadków występuje w Europie Środkowej i Skandynawii, szczególnie w lasach Polski, Czech, Niemiec, Szwecji i Litwy. Okres największego zagrożenia to wiosna i lato. Szczególnie narażeni są miłośnicy kempingów, spacerów leśnych i grzybiarze.
- Wirus Zachodniego Nilu - występuje głównie w krajach południowej Europy, takich jak Grecja, Włochy i Hiszpania. Najwięcej zachorowań notuje się latem i wczesną jesienią.
Choroby układu krążenia i oddychania
Wakacje to czas odpoczynku, jednak dla osób z chorobami przewlekłymi, zwłaszcza serca, naczyń krwionośnych i układu oddechowego, okres ten może wiązać się z dodatkowymi zagrożeniami zdrowotnymi. Zmiana klimatu, różnice w wysokości nad poziomem morza, zmiany temperatury czy aktywność fizyczna mogą wpływać na nasz organizm w sposób, który nie zawsze jest korzystny, zwłaszcza jeśli nie przestrzegamy odpowiednich środków ostrożności.
Choroby układu krążenia:
Zmiana temperatury, przebywanie w wysokiej wilgotności, czy zmiana ciśnienia atmosferycznego mogą obciążyć nasz układ krążenia. Osoby z chorobami serca, nadciśnieniem tętniczym czy arytmiami serca muszą szczególnie uważać na zdrowie serca. Silny wysiłek fizyczny w gorącym klimacie może prowadzić do wzrostu ciśnienia krwi, udarów mózgu lub zawałów serca.
- Wzrost ciśnienia krwi – w upalnych rejonach, zwłaszcza w połączeniu z wysiłkiem fizycznym, ryzyko wzrostu ciśnienia tętniczego jest większe. Warto regularnie monitorować ciśnienie i unikać zbyt intensywnego wysiłku w gorącym klimacie.
- Zakrzepica - długotrwały lot samolotem, szczególnie przy braku aktywności fizycznej, może zwiększać ryzyko zakrzepicy żył głębokich, co może prowadzić do zatoru płucnego. Aby tego uniknąć, warto regularnie zmieniać pozycję, wykonywać ćwiczenia nogami oraz pić dużo wody.
- Udar mózgu – wysoka temperatura i wilgotność mogą powodować odwodnienie organizmu, co w konsekwencji może prowadzić do problemów z układem krążenia, takich jak udar. Ważne jest nawadnianie organizmu oraz unikanie przegrzania.
Choroby układu oddechowego:
Zmiany temperatury i wilgotności powietrza mogą wpływać na nasz układ oddechowy. W miejscach o zanieczyszczonym powietrzu, takich jak wielkie miasta, mogą występować nasilenia objawów astmy, POChP lub alergii wziewnych. W przypadku osób z przewlekłymi chorobami płuc, takich jak astma, zmiana klimatu może prowadzić do zaostrzenia objawów.
- Astma – osoby cierpiące na astmę muszą zwrócić szczególną uwagę na zanieczyszczone powietrze oraz zmieniające się warunki klimatyczne, które mogą prowadzić do zaostrzenia objawów. Zaleca się zabranie leków doraźnych (inhalatorów) i unikanie miejsc z wysokim poziomem zanieczyszczeń powietrza.
- Alergie wziewne – w krajach o dużym stężeniu pyłków roślinnych, np. w rejonach o ciepłym klimacie, mogą nasilać się objawy alergii. Warto zabrać ze sobą leki antyhistaminowe, aby złagodzić objawy.
- Problemy z oddychaniem - w krajach o wysokim poziomie zanieczyszczenia powietrza, np. w miastach Indii czy Chinach, osoby z problemami astmatycznymi mogą mieć trudności z oddychaniem. Warto zabrać ze sobą leki na astmę i unikać długotrwałego przebywania na zewnątrz w godzinach szczytu zanieczyszczeń.
Poparzenia słoneczne i udary cieplne
Ekspozycja na słońce, zwłaszcza w krajach o wysokich temperaturach, niesie ryzyko poparzeń słonecznych i udaru cieplnego. Poparzenia powodują ból, zaczerwienienie i łuszczenie się skóry. Udar cieplny objawia się osłabieniem, zawrotami głowy, dezorientacją, a w ciężkich przypadkach utratą przytomności.
Zapobieganie obejmuje stosowanie kremów z wysokim filtrem UV, odpowiednie nawodnienie i unikanie długotrwałej ekspozycji na słońce. Ważne jest także noszenie nakrycia głowy oraz lekkiej, przewiewnej odzieży. W przypadku poparzeń pomocne są chłodzące żele aloesowe i pantenol.
- Gdzie najczęściej? Kraje o wysokich temperaturach latem: Grecja, Turcja, Egipt, Hiszpania, Dubaj.
