Substancją niezbędną do prawidłowego funkcjonowania organizmu i występującą niemalże we wszystkich komórkach ludzkiego ciała jest cholesterol. Zdecydowana większość tego związku jest syntetyzowana w wątrobie i jelicie cienkim, natomiast pozostała część jest dostarczana wraz z pożywieniem. Jakie dokładnie funkcje pełni ten ważny lipid z grupy steroidów? Dlaczego wysoki poziom cholesterolu jest niebezpieczny dla zdrowia i jakie działania należy podjąć w celu jego obniżenia? Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.
Czym jest cholesterol i jakie są jego rodzaje?
Ten organiczny związek chemiczny zaliczany do tłuszczów odgrywa w organizmie człowieka bardzo ważną rolę. Poza tym, że jest składnikiem budulcowym błon komórkowych, bierze udział w powstawaniu witaminy D, kwasów żółciowych oraz hormonów płciowych (testosteronu, progesteronu, estrogenu). Jak każda inna substancja tłuszczowa cholesterol jest nierozpuszczalny w wodzie oraz w osoczu krwi. W tkankach i komórkach występuje głównie w formie endogennej, a podstawowym miejscem jego wytwarzania jest wątroba. Pozostała część tego związku jest dostarczana wraz z pożywieniem takim jak żółtka jaj, masło, tłuszcze zwierzęce, podroby, tłuste mięso i owoce morza.
Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje tej substancji lipidowej:
- LDL – frakcja określana mianem złego cholesterolu, której nadmiar odkłada się w komórkach mięśni gładkich ścian tętnic i zwiększa ryzyko rozwoju zmian miażdżycowych,
- HDL – frakcja nazywana dobrym cholesterolem, która eliminuje nadwyżkę lipidów z komórek i transportuje je do wątroby, gdzie są metabolizowane.
W celu określenia poziomu dobrego i złego cholesterolu we krwi wykonuje się proste badanie laboratoryjne – lipidogram. Przy jego pomocy można również poznać stężenie trójglicerydów w organizmie, które także wpływają na kondycję układu sercowo-naczyniowego.
Rola cholesterolu w organizmie
Podstawową funkcją cholesterolu jest regulowanie płynności błon komórkowych składających się z fosfolipidów oraz białek. W niskiej temperaturze chroni on ich struktury przed powstaniem fazy krystalicznej, natomiast w wysokiej przeciwdziała ich dezorganizacji. Szczególnie wysoki poziom cholesterolu występuje w tratwach lipidowych, które odgrywają kluczową rolę w procesach związanych z pochłanianiem przez komórki różnych związków chemicznych ze środowiska zewnętrznego. Ponadto lipid ten jest prekursorem wielu ważnych hormonów steroidowych wytwarzanych przez korę nadnerczy oraz przez gonady.
Poza pełnieniem istotnej roli w formowaniu błon komórkowych substancja zaliczana do steroidów może przyczyniać się do rozwoju stanów patologicznych w obrębie naczyń krwionośnych. Do ich uszkodzenia prowadzi długotrwale utrzymujący się we krwi wysoki poziom lipoprotein LDL. Cząsteczki te zwiększają liczbę blaszek miażdżycowych, które z biegiem czasu ulegają zwapnieniu i stwardnieniu. To z kolei powoduje, że dochodzi do zwężenia światła naczyń i do ograniczenia zdolności organizmu do zaopatrywania tkanek w substancje odżywcze. Nieleczenie takiego stanu zwiększa ryzyko rozwoju choroby wieńcowej, która może skończyć się zawałem serca.
W jaki sposób zbadać poziom cholesterolu?
W celu sprawdzenia stanu zdrowia i określenia stężenia lipidów we krwi wykonuje się badanie laboratoryjne określane mianem lipidogramu. Pozwala ono na oznaczenie poziomu frakcji LDL i HDL, a także na zbadanie wysokości trójglicerydów. Zgodnie z wytycznymi opracowanymi przez Polskie Towarzystwo Lipidologiczne badaniu powinni regularnie poddawać się mężczyźni po ukończeniu czterdziestego roku życia oraz kobiety po menopauzie lub po pięćdziesiątce.
Jeśli chodzi o prawidłowe wartości lipidogramu, poziom cholesterolu całkowitego nie powinien przekraczać 190 mg/dl, natomiast stężenie trójglicerydów nie powinno być wyższe niż 150 mg/dl. Właściwy wynik frakcji HDL to 40-50 mg/dl, a LDL w surowicy krwi nie powinien przekraczać 135 mg/dl. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowego stężenia którejkolwiek frakcji, mamy do czynienia z zaburzeniami lipidowymi. Ich leczenie jest bardzo ważne, ponieważ nieleczone zwiększają wystąpienia groźnych chorób ze strony układu krążenia takich jak udar mózgu, zawał serca, miażdżyca.
Przyczyny i konsekwencje podwyższonego cholesterolu
Do zwiększenia poziomu złego cholesterolu we krwi prowadzi przede wszystkim niewłaściwe odżywianie. Na podwyższenie frakcji LDL wpływa głównie dieta bogata w nasycone kwasy tłuszczowe, które są obecne w produktach pochodzenia zwierzęcego takich jak sery, smalec, śmietana, jaja, tłuste mięsa, wędliny przemysłowe. Pozostałe czynniki mogące powodować wzrost stężenia lipidów w organizmie to:
- predyspozycje genetyczne,
- nadmierna masa ciała,
- palenie papierosów,
- brak aktywności fizycznej,
- nadużywanie alkoholu.
Im wyższy jest poziom cholesterolu, tym większe ryzyko powstawania złogów w tętnicach oraz chorób układu krążenia. Dlatego warto dołożyć starań, aby ilość tej substancji codziennie dostarczana wraz z pożywieniem nie przekraczała 300 mg. Kluczem do utrzymania prawidłowego stężenia lipidów we krwi jest prawidłowa dieta, która powinna bazować na świeżych owocach i warzywach, kaszach, ciemnym pieczywie, chudym mięsie i chudych wędlinach. Ponadto w jadłospisie mogą pojawić się produkty o obniżonej zawartości tłuszczu, oleje roślinne oraz ryby, które stanowią bardzo dobre źródło wielonasyconych kwasów tłuszczowych wykazujących działanie przeciwmiażdżycowe.
Przyczyny i konsekwencje niskiego cholesterolu
Niski poziom cholesterolu jest dość rzadko diagnozowanym zjawiskiem, dlatego mówi się o nim stosunkowo niewiele. Warto jednak mieć świadomość, że taki stan może świadczyć o różnych zaburzeniach i niepokojących stanach toczących się w organizmie. Przyczyn obniżonego stężenia lipidów we krwi może być wiele. Do tych najczęściej występujących zalicza się mutacje genetyczne, niedożywienie, nadczynność tarczycy, upośledzone wchłanianie jelitowe oraz przewlekłe schorzenia wątroby. Za niski poziom cholesterolu jest też częstą przypadłością pacjentów regularnie przyjmujących leki na hipercholesterolemię. W takiej sytuacji konieczne jest zgłoszenie się do lekarza, który po wykonaniu odpowiednich badań zmodyfikuje dawkę stosowanych środków.
Niedobór tego ważnego lipidu może niekorzystnie odbić się na zdrowiu oraz na funkcjonowaniu wielu narządów wewnętrznych. Jego niedostateczne stężenie we krwi może m.in. utrudniać syntezę witaminy D, zaburzać pracę układu nerwowego, a także zakłócać produkcję hormonów takich jak progesteron, estrogen oraz testosteron. Ponadto deficyt tego związku może zwiększać ryzyko rozwoju stanów depresyjnych. Z tego względu nie powinno się lekceważyć zarówno za wysokiego poziomu tej substancji w organizmie, jak i jej braku. W każdym przypadku konieczna jest konsultacja lekarska.
Produkty kupisz tu:
Na prawidłowy poziom cholesterolu
