Jednym z najważniejszych wyzwań współczesnego położnictwa jest monitorowanie parametrów zdrowotnych u nienarodzonych dzieci. Do oceny czynności serca wykorzystuje się badanie KTG, które zgodnie z przyjętymi standardami wykonuje się najwcześniej od 30 tygodnia ciąży. Przy pomocy specjalnego urządzenia do kardiotokografii można nadzorować ruchy płodu, tętno matki oraz aktywność skurczową macicy w trakcie porodu. Na czym dokładnie polega monitorowanie kardiotokograficzne i kiedy powinno się je rozpocząć? Jak prawidłowo odczytywać zapisy KTG? Sprawdź, co warto wiedzieć na temat tego nieinwazyjnego badania powszechnie przeprowadzanego u kobiet w ciąży.
Czym jest badanie KTG?
Ciąża to wyjątkowy czas w życiu każdej kobiety. Ciężarne przez dziewięć miesięcy regularnie odwiedzają ginekologa, by sprawdzić, czy maleństwo prawidłowo się rozwija i czy nic mu nie zagraża. Do podstawowych badań wykonywanych przez kobiety w ciąży należą głównie badania laboratoryjne takie jak morfologia krwi, poziom glukozy, analiza moczu. Wielu informacji o zdrowiu dziecka dostarcza też USG, które jest zaliczane do obowiązkowej diagnostyki prenatalnej. Ważnym jej elementem jest też badanie KTG, które ma za zadanie monitorowanie pracy serca płodu z równoczesną oceną czynności skurczowej macicy.
Jeżeli ciąża przebiega fizjologicznie i nie obserwuje się żadnych niepokojących zmian w aktywności ruchowej płodu, wówczas nie ma potrzeby prowadzenia monitorowania kardiotokograficznego. U większości ciężarnych badanie KTG jest wykonywane dopiero w trzecim trymestrze ciąży. Na czym dokładnie polega? W skrócie to nic innego jak rejestracja czynności serca dziecka w brzuchy mamy za pomocą elektrokardiografu lub sondy ultrasonograficznej. Jednocześnie lekarz dokonuje oceny czynności skurczowej macicy. Do tego celu służy specjalny czujnik, który w trakcie badania jest umieszczany na brzuchu ciężarnej.
Dzięki KTG można stwierdzić, czy serce płodu bije prawidłowo i czy dziecko otrzymuje odpowiednią ilość tlenu, który jest tak samo ważny jak składniki odżywcze zapewniające energię i budulce do wzrostu. Urządzenia kardiotokograficzne wykorzystywane w przychodniach lekarskich i szpitalach składają się z dwóch głowic: ultradźwiękowej i tokograficznej. Rejestracja ruchów płodu jest natomiast możliwa za pomocą specjalnego czujnika ruchu określanego mianem aktografu.
Wskazania do badania KTG
Równoczesna rejestracja pracy serca płodu i czynności skurczowej macicy rzadko jest wykonywana u kobiet przed ukończeniem trzydziestego tygodnia ciąży, jeśli nie ma ku temu wyraźnych przesłanek, a płód rozwija się prawidłowo. Badanie KTG najczęściej jest wykonywane w trakcie porodu w celu zmniejszenia niebezpiecznych powikłań takich jak niedotlenienie noworodka, kwasica metaboliczna, drgawki czy porażenie mózgowe. Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego zapis kardiotokograficzny powinien być przeprowadzony u każdej rodzącej przed przyjęciem do szpitala lub na blok porodowy.
Istnieje też szereg różnych wskazań, kiedy nie powinno się zwlekać z wykonaniem badania KTG. Należą do nich przede wszystkim:
- zmniejszone lub niewyczuwalne ruchy płodu,
- zatrucie ciążowe,
- krwawienie z dróg rodnych,
- urazy w obrębie brzucha,
- nadciśnienie tętnicze u ciężarnej,
- wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu.
Wskazaniem do częstszego lub wcześniejszego przeprowadzenia zapisu kardiotokograficznego prawie zawsze jest ciąża powikłana, która może stanowić zagrożenie dla życia matki i płodu, a także być przeciwwskazaniem do porodu siłami natury. Badanie KTG powinno być też wykonane w sytuacji, kiedy dojdzie do stwierdzenia wad serca u rozwijającego się płodu takich jak zwężenie cieśni aorty, kardiomiopatia, ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej czy dodatkowe pobudzenia nadkomorowe. Regularna ocena czynności serca dziecka jest także bardzo ważna w przypadku ciężarnych, u których został założony cewnik Foleya, który ma za zadanie przygotowanie szyjki macicy do porodu.

Jak przebiega badanie KTG?
Zapis kardiotokograficzny powinien być wykonywany u kobiet ciężarnych w warunkach spokoju oraz w komfortowej, leżącej pozycji (najlepiej na lewym boku, aby uciskać żyły głównej). KTG zazwyczaj trwa od dwudziestu do trzydziestu minut, jednak w niektórych przypadkach jego czas może ulec wydłużeniu nawet do godziny (np. w przypadku ciąży bliźniaczej). Zdarza się, że urządzenie do monitorowania czynności serca płodu jest podłączone przez wszystkie fazy porodu, począwszy od skurczów, aż do momentu narodzin dziecka. W trakcie badania ciężarna nie powinna zmieniać pozycji ciała. W przypadku wątpliwości co do prawidłowości zapisu zaleca się jego powtórzenie nawet dwu lub trzykrotnie w ciągu doby.
Samo badanie nie wymaga specjalnego przygotowania ze strony ciężarnej. Ważne, aby przed zgłoszeniem się do przychodni czy szpitala, pacjentka zadbała o odpowiednie nawodnienie i była mniej więcej godzinę po spożyciu posiłku. KTG jest procedurą bezbolesną i bezinwazyjną. Przed jej rozpoczęciem lekarz zakłada na brzuch kobiety pasy ze specjalnymi czujnikami, dzięki którym możliwa jest dokładna ocena pracy serca płodu oraz czynności skurczowej macicy. Wyniki są rejestrowane za pomocą urządzenia i wyświetlane na monitorze. Badanie KTG niekiedy wykorzystywane jest również jako element tzw. testu stresowego z zastosowaniem oksytocyny, który służy do przedporodowego monitorowania płodu. Przeprowadza się go po podaniu ciężarnej niewielkich dawek hormonu kojarzonego z indukcją porodu. Za prawidłowy wynik uznaje się test negatywny.
KTG – interpretacja wyników
Podstawowa częstość tętna płodu podczas badania KTG powinna mieścić się w przedziale od 110 do 150 uderzeń na minutę. Jeśli parametr ten przekracza 150 uderzeń na minutę, wówczas mamy do czynienia ze stanem określanym jako tachykardia. Do jego wystąpienia może przyczynić się wiele czynników, w tym m.in. stosowanie leków rozkurczających oskrzela, niski wiek ciążowy, odwodnienie lub niedotlenienie płodu. Zwolnienie pracy serca poniżej 110 uderzeń na minutę oznacza natomiast tachykardię. Częstoskurcz najczęściej jest spowodowany chorobą infekcyjną matki.
W czasie trwania zapisu kardiotokograficznego należy też zwrócić uwagę na oscylacje, czyli wahania częstotliwości pracy serca płodu. Prawidłowa zmienność czynności serca wynosi od 6 do 25 uderzeń na minutę. Wynik poniżej 6 uderzeń na minutę może być związany z okresem snu dziecka, ale może też świadczyć o niebezpiecznym niedotlenieniu lub zakażeniu w łonie matki. Z kolei zwiększenie zmienności podstawowej serca może mieć związek z uciskiem pępowiny. Każdy patologiczny zapis i niepokojący wynik zawsze wymaga jak najszybszej dalszej diagnostyki.
Produkty kupisz tu:
Witaminy dla kobiet w ciąży i młodych mam